Późne eseje

Al­bert Ca­mus znał Dzien­nik De­foe. W na­pi­sa­nej pod­czas woj­ny po­wie­ści Dżu­ma cy­tu­je je­go frag­men­ty, a wo­bec roz­gry­wa­ją­ce­go się wo­kół dra­ma­tu przyj­mu­je po­dob­nie rze­czo­wy ton jak nar­ra­tor De­foe. Dżu­ma, choć teo­re­tycz­nie opo­wia­da o epi­de­mii ty­tu­ło­wej cho­ro­by w pew­nym al­gier­skim mie­ście, da­je się tak­że czy­tać ja­ko hi­sto­ria o „brą­zo­wej za­ra­zie”, jak Fran­cu­zi okre­śla­li nie­miec­ką oku­pa­cję, oraz, ogól­niej rzecz bio­rąc, o ła­two­ści, z ja­ką spo­łecz­ność moż­na za­in­fe­ko­wać po­dob­ną do wi­ru­sa ide­olo­gią. (…)
Phi­lip Roth wspo­mniał w wy­wia­dzie udzie­lo­nym w 2008 ro­ku, że po­now­nie czy­ta Dżu­mę. Dwa la­ta póź­niej wy­dał Ne­me­zis, po­wieść osa­dzo­ną w Ne­wark la­tem 1944 ro­ku pod­czas epi­de­mii po­lio (dzie­więt­na­ście ty­się­cy przy­pad­ków w ska­li kra­ju). Tym sa­mym za­jął miej­sce w sze­re­gu pi­sa­rzy, któ­rzy uży­li za­ra­zy ja­ko pre­tek­stu do ba­da­nia de­ter­mi­na­cji lu­dzi i trwa­ło­ści ich in­sty­tu­cji w wa­run­kach in­wa­zji nie­wi­dzial­nej, enig­ma­tycz­nej, śmier­tel­nej si­ły. Pod tym wzglę­dem – cze­go by­li świa­do­mi De­foe, Ca­mus i Roth