„W świecie masowej produkcji i dystrybucji Mały Człowiek, który nie dysponuje dostatecznie dużym kapitałem obrotowym, stoi na przegranej pozycji. Konkurując z Wielkim Człowiekiem, traci pieniądze i ostatecznie przestaje istnieć jako niezależny producent – Wielki Człowiek go wchłania. Kiedy Mały Człowiek znika, władza ekonomiczna przechodzi w ręce coraz mniejszej grupy ludzi. Pod rządami dyktatury Wielki Biznes, powstały dzięki rozwijającej się technologii, która doprowadziła do ruiny Małego Biznesu, jest kontrolowany przez Państwo – czyli przez małą grupkę przywódców partyjnych oraz wykonujących ich rozkazy żołnierzy, policjantów i urzędników.
W demokracji kapitalistycznej, takiej jak Stany Zjednoczone, podlega tym, których profesor Charles Wright Mills nazwał Elitą Władzy. Owa elita zatrudnia bezpośrednio w swoich fabrykach, biurach i sklepach wielomilionową siłę roboczą, sprawuje kontrolę nad jeszcze liczniejszymi masami, którym pożycza pieniądze na zakup swoich produktów, a dysponując środkami masowego przekazu, wywiera wpływ na myśli i uczucia praktycznie wszystkich ludzi. Parafrazując słowa Winstona Churchilla, nigdy tak wielu nie uległo manipulacji tak nielicznych.”
„Jaki wpływ na jednostkę wywarł postęp techniczny ostatnich lat? Oto odpowiedź na to pytanie, której udzielił filozof i psychiatra, doktor Erich Fromm:
Nasze współczesne społeczeństwo Zachodu, pomimo swojego postępu materialnego, intelektualnego i politycznego, stwarza coraz mniej przychylne warunki dla zdrowia psychicznego i osłabia w ludziach poczucie bezpieczeństwa, szczęście, zdrowy rozsądek oraz zdolność jednostki do odczuwania miłości; sprawia, że człowiek zamienia się w automat, ale ponosi konsekwencje swojej ludzkiej niedoskonałości, cierpiąc na nasilające się zaburzenia psychiczne i pogrążając się w rozpaczy, którą skrywa pod gorączkowym zapałem do pracy i pogonią za tak zwanymi przyjemnościami. Miarą ich choroby psychicznej jest idealne przystosowanie do życia w tym społeczeństwie. Miliony takich nienormalnie normalnych ludzi, funkcjonujących bez zakłóceń w społeczeństwie, do którego nie zdołaliby się dostroić, gdyby zachowali pełnię człowieczeństwa, wciąż pielęgnują „iluzję indywidualizmu”, ale tak naprawdę w znacznym stopniu są pozbawione indywidualności. Ale „normalizacja i zdrowie psychiczne również nie idą ze sobą w parze.”
„Człowiek nie jest stworzony do tego, żeby być automatem, a jeżeli nim się staje, fundamenty jego zdrowia psychicznego ulegają zniszczeniu.”
„Jeżeli większość ludzi spędza znaczną część swojego czasu nie tu i teraz ani w przewidywalnej przyszłości, ale gdzie indziej, w pozbawionych znaczenia zaświatach sportu i oper mydlanych, mitologii i metafizycznych fantazji, społeczeństwu będzie trudno oprzeć się zakusom tych, którzy chcą nim manipulować, dążąc do przejęcia kontroli.
Propaganda współczesnych dyktatorów opiera się w głównej mierze na powtarzaniu, zatajaniu i usprawiedliwianiu – powtarzaniu sloganów, które mają być uznane za prawdziwe; zatajaniu faktów, które powinny zostać zignorowane; oraz rozniecaniu i usprawiedliwianiu popędów, które mogą posłużyć interesom partii i państwa. Kiedy świat przejrzy zasady manipulacji, przyszli dyktatorzy niewątpliwie nauczą się łączyć dotychczas stosowane metody z nieprzerwanym strumieniem atrakcji, który na Zachodzie już teraz grozi zatopieniem racjonalnej propagandy, niezbędnej dla zachowania wolności jednostki i przetrwania instytucji demokratycznych.”
Wydawnictwo
Aldous Huxley, Nowy wspaniały świat 30 lat później, raport rozbieżności, Muza, 2018.
