H. G. Wells 1866 – 1946,
najsłynniejszą książką Wellsa jest „Wojna światów”, mi jednak najmniej się podobała. „Wyspa doktora Moreau”, tytuł oryginału: „The Island of Doctor Moreau” jest przerażającą wizją świata, w którym człowiek niczym nie ograniczony dostaje w ręce skalpel. Ciekawość człowieka miewa tragiczne konsekwencje, eksperymenty na osobnikach słabszych od siebie w imię nauki, zabawy czy z ciekawości nigdy nie powinny mieć miejsca.
Czy istnieje nieprzekraczalna granica?
„Narastało we mnie przekonanie, iż mam do czynienia z tym samym człowiekiem. Wszystko na to wskazywało. Zaczynałem rozumieć, jakiemu przeznaczeniu służyć mają puma i inne zwierzęta, które wraz z pozostałym bagażem wnoszono właśnie na przylegające do domu. podwórze; nagle zdałem sobie jasno sprawę z obecności dziwnie znajomego, ledwo wyczuwalnego zapachu, który do tej pory czułem tylko podświadomie. Była to anty-septyczna woń sali operacyjnej. Za ścianą rozległ się ryk pumy; jeden z psów zaskomlił, jakby go uderzono.
No dobrze, ale badania wiwisekcyjne na zwierzętach nie są przecież czymś aż tak okropnym, by ukrywać się z nimi do tego stopnia – w dodatku przed naukowcem. Nagle, skutkiem jakichś nieświadomych przeskoków myślowych, odżył mi w pamięci niezwykle ostry -obraz świecących oczu i szpiczastych, włochatych uszu cudacznego sługi Montgomery’ego. Zapatrzony w zieloną toń marszczonego powiewem wiatru morza pozwoliłem myślom błądzić swobodnie wokół tej oraz innych, dziwnych rzeczy, których byłem ostatnio świadkiem.
Co się w tym kryje? Zamknięte, pilnie strzeżone zabudowania na odludnej wyspie, osławiony zwolennik wiwisekcji, i kalekie, zdeformowane istoty ludzkie?…”
Audiobook
czyta Robert Fraś – profesjonalny lektor
„Małpolud okazał się nieznośnym nudziarzem. Ze względu na swe pięciopalczaste dłonie uważał się za równego mi i bez przerwy mełł ozorem, wygadując najwierutniejsze banialuki. Miał jedną dość zabawną cechę – upodobanie do układania nowych, fantazyjnych słów. Był, zdaje się, przekonany, iż prawidłowe posługiwanie się mową polega na używaniu określeń, które nie mają żadnego sensu. Nazywał je “wielkimi rzeczami” w odróżnieniu od “rzeczy małych”, czyli zwykłych, zrozumiałych spraw codziennego życia. Wychwalał pod niebiosa każdą uwagę, której nie pojmował, kazał ją sobie powtarzać, dopóki nie nauczył się niezrozumiałych słów na pamięć, a potem zanudzał nimi co potulniejsze Zwierzoludy, niemiłosiernie przekręcając wyrazy. Miał za nic wszystko co proste i zrozumiałe. Specjalnie na jego użytek wymyślałem najdziwaczniejsze “wielkie rzeczy”. Był chyba najgłupszym stworzeniem, jakie kiedykolwiek w życiu spotkałem; doprowadził do zdumiewającej perfekcji bardzo ludzką odmianę idiotyzmu, zachowując jednocześnie całą małpią głupotę.”
„To byli kiedyś ludzie, ludzie jak ty, ale wszczepiłeś im zwierzęce cechy, ujarzmiłeś ich, a jednak boisz się ich! Słuchajcie – krzyknąłem jeszcze głośniej do stojących daleko Zwierzoludów, wskazując ręką Moreau. – Słuchajcie mnie! Czy nie widzicie, że ci ludzie boją się was, że budzicie w nich lęk? Czego się obawiacie? Jest was wielu…”
"Współczucie jest dla mnie jedynie wspomnieniem czegoś, co przeżywałem kiedyś, przed laty. Mam tylko jedno pragnienie – poznać granice plastyczności żywego organizmu.”
„Umysł prawdziwie otwarty na to, co mówi nauka, nie może nie zdawać sobie sprawy ze znikomości bólu. Być może poza naszą małą planetą, poza tą grudką kosmicznego pyłu, która znikłaby z oczu podróżnika na długo przed osiągnięciem najbliższej gwiazdy… otóż chcę powiedzieć, iż rzecz zwana bólem być może nigdzie indziej nie istnieje. Natomiast prawa, ku którym po omacku się zbliżamy… Czym zresztą jest ból tu, na ziemi, wśród istot żywych?”
„Moreau nie poprzestaje na chirurgii. Ażeby podtrzymać i umocnić cechy ludzkie u swych człekopodobnych stworów musi nie tylko stale ponawiać swe zabiegi operacyjne, lecz również innymi środkami oddziaływać na swych podopiecznych, tworząc dla nich dokładnie i szczegółowo wypracowany system nakazów i zakazów, kodeks obowiązków i praw z rygorem najściślejszego ich przestrzegania. Podporządkowanie ma być bezdyskusyjne i totalne, jakiekolwiek wykroczenia karane są i tępione bezlitośnie i okrutnie.”
"Bo i któż w tej zapadłej wiosce mógł zrozumieć błąkanie się po nocy, lęk przed ludzką ciekawością, zamykanie okiennic, gaszenie świec i lampy, jadanie zawsze w samotności; kto mógł pochwalać takie dziwne postępki?"
Jürgen Thorwald
Kruchy dom duszy
„Małpy były usypiane w klatkach nasączonymi w chloroformie kocami. Jeden z asystentów trzymał w pogotowiu rewolwer na wypadek, gdyby któreś ze zwierząt uciekło, wydostało się na ulicę i „wywołało w Liverpoolu skandal wśród antywiwisekcjonistów”. Praca ta niezupełnie przypadła do gustu Cushingowi, choć w swoim bagażu miał wyniki niezbyt delikatnych eksperymentów na psach i małpach przeprowadzonych w Turynie. Mimo to rezonował na temat losu małp Sherringtona: „(…) kreatury bardziej ludzkie niż my (…). Niemal za bardzo przypominające ludzi, aby stać się ofiarami eksperymentów o nieznanej wartości naukowej (…). Jestem szczęśliwy, że nie ponoszę odpowiedzialności za tragedię tych godnych pożałowania małpoludów”. Potem jednak potężne ośrodki ruchu w korze mózgowej orangutana wywarły na nim tak wielkie wrażenie, że zapomniał o humanitarnych skrupułach i pojechał do Baltimore, zdecydowany poświęcić się chirurgii mózgu.” (fragment z „Kruchy dom duszy”).
„Wyspa doktora Moreau” nie należała do najprzyjemniejszych. To interesująca książka, jak większość Wellsa, jednak przypomniała mi zapomniane fragmenty, dodam z premedytacją zapomniane, książki „Kruchy dom duszy”, autor Jürgen Thorwald.
