la-

Niewolnicy, społeczna maska, akt III

In this Article

Share

 Społeczna maska – Giorgio Agamben

„Człowiek jest mianowicie istotą żywą, która jako istniejąca na sposób swojej mocy może zarówno daną rzecz, jak i jej przeciwieństwo, może zarówno działać, jak i nie. W większym stopniu niż inne istoty żywe naraża go to na błędy, lecz jednocześnie pozwala mu swobodnie gromadzić i opanowywać swoje zdolności, zamieniając je w„umiejętności”. Rangę jego działania określa bowiem nie tylko miara tego, co może działać, lecz także i przede wszystkim zdolność ustosunkowania się do swojej możliwości niezdziałania tego, (…) człowiek jest istotą, która może własną niemoc.  (…)

Nic nie zubaża nas i nie pozbawia wolności bardziej niż to odepchniecie od niemocy. Człowiek odepchnięty od tego, co może zrobić, może przecież jeszcze stawiać opór, może jeszcze nie robić. Natomiast ten, kogo oddziela się od jego własnej niemocy, traci przede wszystkim zdolność stawiania oporu. Jedyną gwarancją prawdziwości tego, czym jesteśmy, jest paląca świadomość tego, czym być nie możemy, zaś wartość naszemu działaniu nadaje jedynie trzeźwe spojrzenie na to, czego nie możemy lub możemy nie robić. (…)

Łacińskie słowo persona– osoba – znaczyło pierwotnie „maska„; poprzez maskę jednostka zdobywa społeczną rolę i tożsamość. W starożytnym Rzymie każdą jednostkę identyfikowano imieniem wyrażającym jej przynależność do określonego gens – rodu, ten z kolei identyfikowała woskowa maska przodka, którą wszystkie patrycjuszowskie rodziny przechowywały w atrium swojego domu. Stąd już mały krok do uczynienia z „osoby” „osobowości”, określającej  miejsce jednostki w dramatach i obrządkach życia społecznego: słowo „ osoba ” zaczęło oznaczać zdolność prawną i polityczną godność człowieka wolnego. Niewolnik nie miał ani przodków, ani maski, ani imienia, nie mógł więc mieć „osoby”, zdolności prawnej (servus non habet personam). Walka o rozpoznanie jest zatem walką o maskę, lecz ta maska pokrywa się z „osobowością”, która społeczeństwo przyznaje każdej jednostce (albo z „osobistością”, która z niej czyni za powściągliwym niekiedy jej samej przyzwoleniem).

Nic więc dziwnego, że posiadanie tożsamości jest dla człowieka od tysiącleci dobrem najpilniej strzeżonym i najbardziej zamiennym. Inne ludzkie istoty są dla niego ważne i niezbędne przede wszystkim dlatego, że mogą go zidentyfikować. 

(…)
W naszej kulturze „osoba-maska” ma jednak znaczenie nie tylko w sensie prawnym. Wniosła ona zasadniczy wkład w kształtowanie się osoby moralnej. Doszło do tego przede wszystkim w teatrze, za sprawą filozofii stoickiej, wzorującej swą etykę na stosunku aktora do jego maski. Stosunek ów jest poddany dwojakiemu działaniu: z jednej strony aktor nie może domagać się prawa do akceptowania lub odrzucania roli przypisanej mu przez autora, z drugiej – nie może całkowicie z nią utożsamiać. „Pamietaj – pisze Epiktet – że jesteś aktorem grającym rolę w widowisku scenicznym, a do tego w takim widowisku, jakie spodobało się dramaturgowi ułożyć: w krótkim – jeżeli krótkie, w długim – jeżeli długie. Jeżeli chciał, zebyć grał rolę żebraka, staraj się i tę rolę po mistrzowsku odegrać. I tak samo sie staraj, kiedy ci powierzy role chromego, monarchy albo szarego obywatela. Twoja bowiem jedynie jest rzeczą powierzoną ci role odegrać pięknie, sam wybór natomiast roli jest sprawa kogo innego„.

(…)

Osoba moralna jest zatem wynikiem pogodzenia się ze społeczną maską, a zarazem uchylenia się od niej: akceptuje ja bez zastrzeżeń, a jednocześnie prawie niedostrzegalnie się od niej dystansuje.”

Przypominam sobie pewne poruszające popołudnie i drobne zdarzenie, niemal banalne, które sprawiło, że długo rozmyślałem nad tym, co nazywa się „znaczeniem chwili”. Znaczenie chwili? Pozwólcie, że parsknę śmiechem. Chwile naszego życia znaczą tyle, co garść popiołu.

Recommended from Shop

A clean learning space will help facilitate your kids’ learning abilities. Following these methods will certainly help make your kid’s learning space better and cleaner.

Pin to board
Share on facebook

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Next Articles

Niewolnicy, platońska moralność , akt V

„Osoba moralna jest zatem wynikiem pogodzenia się ze społeczną maską, a zarazem uchylenia się od niej: akceptuje ja bez zastrzeżeń, a jednocześnie prawie niedostrzegalnie się od niej dystansuje.”

Read more

Niewolnicy moralności, eksperci, akt IV

„Osoba moralna jest zatem wynikiem pogodzenia się ze społeczną maską, a zarazem uchylenia się od niej: akceptuje ja bez zastrzeżeń, a jednocześnie prawie niedostrzegalnie się od niej dystansuje.”

Read more

Alfabetyczność

Nieświadomość, że słowo pisane ma byt szczególny, że istnieje ono w oderwaniu od realnej czasoprzestrzeni, w której występuje słowo mówione, tylko z perspektywy tradycyjnej kultury słowa pisanego może być widziana jako jednoznaczny przejaw prymitywizmu.

Read more
No more posts to show, explore other topics:

instagram:

Ten komunikat o błędzie jest widoczny tylko dla administratorów WordPressa

Błąd: nie znaleziono kanału o identyfikatorze 2.

Przejdź na stronę ustawień kanału Instagramu, aby utworzyć kanał.